Liêm Sỉ

LIÊM SỈ

Liêm sỉ là tính rất hay của loài người , vì người không Liêm thì cái gì cũng lấy , không Sỉ thì cái gì cũng làm , người mà đến thế thì bỏ đi , không khác gì giống vật , nhất là những vị đứng chủ trương việc nhà việc nước mà vô liêm sỉ thì nhà phải suy bại nước phải suy vong. Nghĩ cho kỹ thì Sỉ cần hơn Liêm. Người không Liêm làm những việc Bất Nghĩa. Căn nguyên cũng do vô sỉ mà ra. Đức Khổng Tử nói :- " Hành Kỷ Hữu Sỉ " nghĩa là giữ mình biết làm xằng là xấu hổ. Thầy Mạnh Tử nói :- " Nhân bất khả vô sỉ " nghĩa là người ta không biết xấu hổ thì không được. Than ôi - thế mà ngày nay , nhân tình phản trắc , phong tục suy đồi , người ta quên cả liêm sỉ , không kể chi người thường , thậm chi đến bọn sĩ phu chan chan như thế cả. Ôi - nếu cho sự xấu hổ chung cho cả nước " cho cả cộng đồng người Việt ở Mỹ " cũng không nói ngoa.
Tuy vậy , mùa đo6ng rét mướt , tùng bách vẫn xanh , mưa gió tôi tăm gà trống vẫn gáy. Đời tuy hôn mê , vẫn có người tỉnh. Ông Nhang-Suy-Vi làm sách " Gia Huấn " có thuật một câu chuyện rằng :- Một viên quan nói với Ông :- " Tôi có một đứa con 17 tuổi đã học thông. Tôi cho nó học tiếng Tiên Ti , tập gẫy dàn tỳ bà , lớn lên theo ha6`u đám công khanh , thì thế nào cũng được sung sướng "- Nhang-Chi-Suy nghe nói nín lặng không trả lời. Sau về nhà bảo con cháu rằng :- " Người này dạy con lạ thay , như ta nếu học cách ấy. dù cho phú quý đến đâu , ta cũng không mong cho các con như vậy. Những kẻ mất hết Liêm Sỉ chỉ chăm chăm Xu Thời hay Ninh đời.
Xem câu chuyện này , nghĩ đáng thẹn lắm ru.

VÔ- DANH
( trong Cổ Học Tinh -Hoa )

Lời bàn :- Bài này thực là một tiếng than cho Đời và Ngán cho Người... Nhất là cho Người Mỹ Gốc Việt... Than ôi , người đời bây giờ có phả i đa số là người " Vô Liêm Sỉ " và " Bất trí sỉ " không. Nếu quả vậy thì người ta ngậm ngùi than thở là phải. Vì Liêm và Sỉ là nên tảng của đạo làm người. Ở đời
có Sỉ thì Hiếu , Đễ, Trung , Tín , Nghĩa. Liêm còn được chớ Liêm Sỉ đã mất , nhất là Sỉ thì còn gì là luân thường đạo lý và mong cậy vào đâu nữa. Con người mà đến vô sỉ thì mặc áo đôi mũ mà như con chim con muông , còn cái gì kiêng nể mà không dám làm.... Trích trong Cổ Học Tinh Hoa của Ôn như Nguyễn-Văn-Ngọc và Từ-An , Trần-Lê-Nhân